Een van de kernelementen van een Leernetwerk is 'synergie'. We bespreken hier de thema's die daaraan bijdragen en hoe deze met werkzame elementen onderbouwd zijn. Daarbij zijn de eerste drie thema’s als meest belangrijk genoemd door experts.
Thema's en werkzame elementen
Deelnemers zijn meer tevreden over het Leernetwerk wanneer de kwaliteit van de bijeenkomsten van het Leernetwerk hoog is.
Onderbouwing
Kwaliteit van de bijeenkomsten wordt o.a. bepaald door:
- vaste groep regelmatig aanwezige deelnemers;
- kwalitatief goede inbreng (goede achtergrond kennis diep gaan diversiteit aan invalshoeken mensen op sleutelposities);
- betrokkenheid, motivatie en inzet (eigenaarschap persoonlijke belangstelling);
- veilige sfeer (openheid vertrouwen vragen durven stellen ondersteunen respect) (E);
- de bijeenkomsten naast nuttig ook inspirerend en enthousiasmerend zijn (E).
Bronnen
Bell & Kozlowski, 2010; Boogaard et al., 2017; Goes et al., 2010
Deelnemers zijn meer tevreden over deelname aan het Leernetwerk wanneer er sprake is van een goede samenwerking (E). Ook bevordert de samenwerking het onderlinge leren, wat bijdraagt aan het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van vernieuwingen.
Onderbouwing
We staan stil bij de randvoorwaarden voor samenwerking in het algemeen en gelijkwaardige samenwerking in het bijzonder.
Randvoorwaarden voor samenwerking zijn:
- Er wordt aandacht besteed aan een gedegen kennismaking en groepsvorming (E).
- Doelen worden gezamenlijk behaald en bepaald (E).
- Het belang van de samenwerking onderling wordt besproken en aangemoedigd.
- Een diversiteit in aanpak en inbreng (E).
- Er worden oplossingen gevonden voor tegengestelde belangen.
- Er aandacht wordt besteed aan de reflectie van de samenwerking (E).
- Leden spreken vanuit een gemeenschappelijke taal (E).
- Deelnemers worden aangemoedigd om kennis te delen vanuit hun leidinggevenden.
Samenwerken als gelijken:
- Er sprake is van vertrouwen en een respectvolle omgang met elkaar (E).
- Men gebruik maakt van elkaars expertise (E).
- Deelnemers elkaar erkennen als volwaardige partner en er is sprake van gelijkwaardigheden (E).
Bronnen
Emanuel et al., 2022; Jansen, 2011; Kaats & Opheij
Tevreden en toegewijde leden zullen vollediger deelnemen aan het werk van het Leernetwerk.
Onderbouwing
We staan stil bij het vergroten van de ledenbetrokkenheid op niveau van deelnemers, het Leernetwerk en werkvormen en andere organisatorische succesfactoren.
Niveau deelnemers en zijn organisatie
Ledenbetrokkenheid wordt groter wanneer:
- Er netwerkverantwoordelijkheid wordt gevoeld door de deelnemers (E).
- Deelname door de eigen organisatie wordt gestimuleerd en gefaciliteerd (E).
- Er vanuit de organisatie betrokkenheid/goodwill is m.b.t. het Leernetwerk (E).
- De belangen en behoeften van deelnemers worden geborgd op zowel organisatieniveau als individueel niveau (E).
- Er vanuit de organisatie vanuit een zelfde basis wordt gebouwd aan een gezamenlijke ambitie op het complexe vraagstuk (E).
Niveau Leernetwerk
Ledenbetrokkenheid wordt groter wanneer:
- Er een sterk groepsgevoel heerst.
- Er door de deelnemers een sterk gevoel van gedeeld (probleem) eigenaarschap wordt ervaren (E).
- Er sprake is van een gezamenlijk gevoel van urgentie (E).
- Er gewerkt wordt aan gezamenlijke doelen en gedeelde zorgen.
- De eigen inbreng gewaardeerd wordt door andere deelnemers.
- De autonomie van deelnemers wordt gewaarborgd.
- Nieuwe kennis wordt ontwikkeld en toegepast.
Werkvormen die de ledenbetrokkenheid bevorderen:
- Mogelijkheden voor uitdagende en reflectieve dialogen, waarbij ook de directie een actieve rol heeft. Voor het invullen van de rol als lid van een organisatie-overstijgend netwerk heb je een andere identiteit nodig dan als je voor een organisatie werkt. Deze transitie kost tijd.
- Democratische aanpak onder de samenwerking. Bij deze democratische aanpak gaat het bijvoorbeeld er om dat partijen gemakkelijk aanspreekbaar zijn voor elkaar en kennis met elkaar delen.
- Deelnemers uit organisaties komen met een lerende onderzoek cultuur, met stimulans vanuit de leiding, vertrouwen belangstelling en betrokkenheid vanuit het management, korte lijnen, feedback van en gesprekken met collega’s, en een aansluiting op de visie en cultuurpositief werken bij participatie in het Leernetwerk.
- Onderling concrete opbrengsten of leerlessen vanuit het Leernetwerk delen (E).
Organisatorische factoren:
- Tussen de Leernetwerkbijeenkomsten door kortere contact- en uitwisselmomenten worden georganiseerd.
- Online contact als een laagdrempelige kosteneffectieve optie wordt ingezet.
- Deelname weinig investeringstijd kost (E).
- Grotendeels dezelfde partijen betrokken blijven (E).
Bronnen
Boogaard et al., 2017; Carstens et al., 2009; Goes et al., 2010; Robinson & Cottrell, 2005; Wild et al., 2004
De synergetische bundeling van leden- en gemeenschapsbronnen maakt, bij de ontwikkeling van strategieën, een effectieve beoordeling, planning en implementatie van deze strategieën noodzakelijk.
Onderbouwing
De voordelen moeten opwegen tegen de kosten om voortdurende deelname aan de activiteiten van een Leernetwerk te garanderen. Een goede verhouding tussen tijdsinvestering en opbrengsten wordt dan ook vaak als succesfactor genoemd voor zowel leden als organisaties (E). Ook is het belangrijk dat leden de opbrengsten van hun inzet krijgen teruggekoppeld en zij belang ervaren van de opbrengsten van het Leernetwerk (E). Van leden wordt op toerbeurt een actieve rol verwacht bij de invulling van de bijeenkomsten bijvoorbeeld door het inbrengen en uitwerken van een leervraag (E). In het algemeen verhogen het geven van positieve incentives (in aandacht of materieel) en het verlagen van de kosten de actieve inzet van leden. Het nakomen van afspraken, succes (en deze vieren) en het beperken van bureaucratie (hulp bij) eenvoudige effectieve verantwoording en verslaglegging) werken eveneens positief.
Bronnen
Butterfoss, 2007
Tevredenheid over het Leernetwerk hangt ook af van de positie van je organisatie in het Leernetwerk. De positie van je organisatie binnen het samenwerkingsverband en/ of het Leernetwerk verklaren deels hoe tevreden je bent. Kernpartners hebben vaak een hogere waardering dan de andere partners.
Bronnen
Valente et al., 2008
Succesvolle implementatie van strategieën is waarschijnlijker wanneer uitgebreide beoordeling en planning plaatsvinden en partners goed betrokken blijven.
Onderbouwing
Activiteiten kunnen gedurende het verloop van het Leernetwerk telkens worden aangepast op basis van de verwachtingen en veranderende behoeften van de deelnemers (E). Daarnaast draagt doorlopende monitoring op het gebied van samenwerking en impact bij aan de opbrengsten (E).
Succesfactoren
- de kwaliteit van strategische plannen
- ledenparticipatie
- het totale aantal uitgevoerde acties
- tevredenheid van leden en ondersteuners
- samenwerking tussen organisaties (de leden die samenwerken om programma's, beleid of diensten te ontwikkelen en / of uit te voeren)
Bronnen
Zakocs & Edwards, 2006
Praktijkvoorbeelden en hulpmiddelen
Bij enkele van bovenstaande thema's hebben we praktijkvoorbeelden en hulpmiddelen voor je verzameld. Zoals een evaluatieformulier om bijeenkomsten mee te evalueren, een evaluatieformulier voor het evalueren van het Leernetwerk in het algemeen en een artikel over de samenwerking van praktijk, beleid en onderzoek.