Een van de kernelementen van een Leernetwerk is 'kennistransfer van opbrengsten'. We bespreken hier de thema's die daaraan bijdragen en hoe deze met werkzame elementen onderbouwd zijn. Daarbij zijn de eerste drie thema’s als meest belangrijk genoemd door experts.
Thema's en werkzame elementen
Ontwikkel een plan voor de kennistransfer van het Leernetwerk naar de organisaties van de leden.
Onderbouwing
- Een organisatie-overstijgend Leernetwerk kan bijdragen aan het goed toepassen van bestaande en nieuwe kennisproducten binnen verschillende contexten (E).
- Het bevordert de kennistransfer wanneer rondom een onderzoeksproject een Leernetwerk wordt opgericht. Betrokkenen bij het onderzoek (beleid, onderzoek, praktijk, gezinnen en onderwijs) begrijpen elkaar beter; de innovaties zijn gezamenlijk ontwikkeld en daardoor beter gedragen. Ook is er meer inzicht in de verwachte barrières voor implementatie, waardoor deze al eerder kunnen worden opgepakt.
We beschrijven welke werkvormen, communicatiestrategieën, kenmerken van de organisatie en het kennisproduct die goed bij het Leernetwerk passen.
Werkvormen goed passend bij Leernetwerken:
- Gebruik implementation champions voor het invoeren van vernieuwingen ontwikkeld in het Leernetwerk.
- Organiseer een brede expertmeeting met vertegenwoordigers van andere organisaties.
- Een organisatie-overstijgend Leernetwerk zet zich actief in om de gezamenlijk opgedane kennis breder te verspreiden (www.loketgezondleven.nl/documenten/coordinated-action-checklist) (E).
- Benut ook de leden van het Leernetwerk bij de kennistransfer van 'hun’ kennisproduct naar hun organisatie. Zij kunnen aangeven waar de vernieuwing nog doorontwikkeld kan worden, hoe de vernieuwing aangeboden kan worden aan collega's en wat zij zien als barrières voor implementatie.
- Wil je ook dat organisaties buiten die van de leden van je Leernetwerk de kennisproducten gaan inzetten? Dan is het raadzaam om een mini-Leernetwerk op te zetten met deze organisaties.
- Maak een concreet implementatieplan met heldere doelstellingen en uitgangspunten wat betreft de kennistransfer van kennisproducten uit het Leernetwerk (E).
- Zet voortdurend in op kennistransfer tussen het Leernetwerk en de organisatie van de leden. Wacht daarmee dus niet tot wanneer er een concreet kennisproduct ligt (E).
- Geef daarbij onder andere aandacht aan communicatie, werkvormen, kenmerken van het kennisproduct en de organisatie waarin de opbrengst moet landen (E).
Communicatiestrategieën goed passend bij Leernetwerken:
- Zet opinieleiders in.
- Investeer in een hechte community, verbonden op het maatschappelijke vraagstuk van het Leernetwerk, bestaande uit leden en niet-leden.
- Zorg ervoor de kennistransfer laagdrempelig is (E).
Kenmerken van de organisatie goed passend bij Leernetwerken:
- Pas de organisatiestructuur en -cultuur van de organisatie van leden aan om de transformatieve vernieuwing die in het Leernetwerk ontwikkeld is, door te kunnen voeren.
- Top-down implementatie van in het Leernetwerk ontwikkelde vernieuwingen versnelt de invoering, wanneer het thema van het Leernetwerk past bij de prioriteiten van de organisatie).
- Sluit aan bij bestaande structuren binnen organisaties (E).
Kenmerken van de opbrengst of het kennisproduct goed passend bij Leernetwerken:
- Zorg ervoor dat de ontwikkelde interventie 'op maat' ingezet kan worden binnen de eigen organisatie (E).
- De ervaringen met de interventie kunnen binnen het Leernetwerk met elkaar gedeeld worden (E).
Bronnen
Farr & Ames, 2008; Noyes et al., 2014; Rowley, 2012; Salveron et al., 2015; Shaikh et al., 2015
Ontwikkel ook een plan voor de toepassing van de kennisproducten en innovaties in de moederorganisaties van de leden.
Onderbouwing:
De invoering van vernieuwingen gaat niet vanzelf. Maak een concreet implementatieplan met heldere doelstellingen en uitgangspunten wat betreft de implementatie van kennisproducten uit het Leernetwerk (E).
We beschrijven generieke aandachtspunten voor implementatie. Ook beschrijven we wat belangrijk is voor de implementatie van kennisproducten uit een Leernetwerk w.b. werkprocessen, toerusten van professionals, de eindgrebruiker/doelgroep en houdt hierbij een lange termijn oriëntatie.
Generieke aandachtspunten voor implementatie:
- ZonMw ontwikkelde de tool ‘maak je eigen implementatieplan’. Benut daarbij effectieve implementatiestrategieën.
- Inventariseer wat organisaties nodig hebben voor de implementatie en zorg ervoor dat de implementatie goed wordt begeleid (E).
- Implementatie is geen rechtlijnig proces. Het is belangrijk om een leerproces in te bouwen, waarbij kennisproducten en innovaties worden toegepast in de praktijk, er monitoring plaatsvindt, waarna de kennisproducten worden aangescherpt (E).
Werkprocessen:
- Afstemming met andere werkprocessen.
- Verwerken van de vernieuwing in werkprocessen.
Toerusten van professionals:
- Beschikbaar maken van meer algemene informatie over de vernieuwing (de vernieuwing richt zich bijvoorbeeld op ‘de cliënt meer centraal’, geef dan meer informatie over gezamenlijke besluitvorming.
- Zet in op het trainen van professionals (E).
De eindgebruiker/ beoogde doelgroep:
- Betrek de eindgebruiker/ doelgroep bij het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van het kennisproduct/de innovatie (E).
- Leer van de eindgrebruiker/doelgroep die niet wil meewerken aan de vernieuwing.
- Houd rekening met de diversiteit van de eindgebruiker/ doelgroep en laat de ontwikkelde interventies hierbij aansluiten (E).
Lange termijn oriëntatie:
- Langdurige commitment van de praktijkprofessionals en beleidsondersteuning (E).
- De betrokkenheid onder professionals en steun vanuit de leidinggevende van organisaties.
- Aanpassingen aan het HR-beleid zodat er professionals met de juiste competenties instromen en huidig personeel wordt bijgeschoold.
Bronnen
Emanuel et al., 2022; Fleuren et al., 2014; Salveron et al., 2015; Shaikh et al., 2015
Maak een analyse van de financiële gevolgen voor de inzet van de innovaties uit het Leernetwerk binnen de moederorganisaties en bespreek de resultaten.
Onderbouwing
- De manier waarop de financiering van het systeem, en dus de financiering van de samenwerkingspartners geregeld is, heeft invloed op in hoeverre vernieuwingen worden ingevoerd. Denk hierbij aan de betalingsstructuur.
- De invoering van nieuwe werkwijzen ontwikkeld door het Leernetwerk kunnen belemmerd worden door financiële perverse prikkels. Bijvoorbeeld als er door het maatschappelijke vraagstuk op te lossen ook systeem-breed bespaard kan worden, maar deze besparing niet terugkomt bij de organisatie die de besparing doet. Dit beperkt de motivatie om deze oplossing uit te voeren.
- De invoering van nieuwe werkwijzen ontwikkeld door het Leernetwerk kunnen belemmerd worden door fiscale barrières. Organisaties die daar goed mee om weten te gaan omarmen deze vernieuwingen sneller.
Carstens et al., 2009
Praktijkvoorbeelden en hulpmiddelen
Bij enkele van bovenstaande thema's hebben we praktijkvoorbeelden en hulpmiddelen voor je verzameld. TNO ontwikkelde de MIDI (MeetInstrument Determinanten van Innovaties) die helpt inzicht te krijgen in belemmerende en bevorderende factoren bij de invoering van een innovatie. ZonMw ontwikkelde onder andere hulpmiddelen een stappenplan voor het maken van een implementatieplan.